Nguyện ƯớcNguyenUoc.com
Cách nuôi dạy con kiên cường của người Sámi
Người Sámi truyền thống nuôi dạy con cái độc đáo theo cách gián tiếp và không đối đầu.
Người Sámi ở Bắc Scandinavia là hậu duệ của các dân tộc du mục hàng thế kỷ sống bằng nghề săn bắn và đánh cá. Vào cuối thế kỷ 20, dân số Sámi bao gồm 30.000-40.000 người ở Na Uy; 20.000 người ở Thụy Điển; 6.000 người ở Phần Lan và 2.000 người ở Nga. Hầu hết tất cả người Sámi bây giờ nói nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Người Sámi dạy các tiêu chuẩn văn hóa một cách tinh tế. Họ sử dụng các cách tiếp cận gián tiếp, không đối đầu; từ đó nâng cao lòng tự trọng của trẻ, cải thiện khả năng tự chủ và thúc đẩy sự năng động.
Nội dung chính
Chăn nuôi tuần lộc
Theo phong tục cổ xưa, những người chăn tuần lộc Sámi gặp nhau trong tháng 6 hoặc tháng 7, vào đêm muộn; để “đánh dấu tai” những chú tuần lộc non của họ. Những con tuần lộc bán hoang dã được chăn thả, bằng ATV (tàu vận tải tự hành) và thậm chí cả máy bay.
Tất cả các gia tộc đều yêu cầu tham gia. Những chú tuần lộc được bắt và đánh dấu bằng những con dao đặc biệt. Mỗi gia đình có một mẫu dấu tai duy nhất được sử dụng để xác định đàn cá nhân của họ. Thủ tục đánh dấu tai được thực hiện vào ban đêm khi nhiệt độ mát mẻ; và công việc này mất hàng tuần để hoàn thành.
Sự hợp tác là rất quan trọng giữa các Sámis. Toàn bộ gia đình đảo ngược chu kỳ giấc ngủ. Trẻ em làm việc và chơi với đại gia đình của chúng cả đêm; và sau đó nghỉ ngơi bất cứ khi nào chúng cảm thấy thích trong ngày.
Những đứa trẻ Sámi được nuôi dạy để trở nên tự chủ và có trách nhiệm. Ngay cả trong nhiệt độ đóng băng, chúng quyết định mặc gì, ăn gì và ngủ khi nào. Mức độ tự chủ này có thể khiến du khách ngạc nhiên. Vào những đêm mùa hè ở Bắc Cực, những đứa trẻ lớn hơn thường đi câu cá với bạn bè vào ban đêm; và trở về sớm vào sáng hôm sau.
Cách nuôi dạy con cái độc đáo
Phương pháp nuôi dạy con cái dường như vô nguyên tắc của người Sámi có cấu trúc phức tạp và nền tảng triết học riêng của nó. Mục đích là chuẩn bị cho trẻ em đối mặt với sự khắc nghiệt ở Bắc Cực.
Một mạng lưới người lớn mở rộng tham gia vào quá trình giáo dục của trẻ. Mạng lưới cung cấp dịch vụ chăm sóc, bảo vệ trẻ em và giao tiếp với những người ngoài gia đình hạt nhân. Giám hộ là một mối liên hệ chặt chẽ, giống như quan hệ họ hàng. Người lớn sử dụng các kỹ thuật nuôi dạy trẻ nâng cao như kể chuyện, các chiến lược và hành vi trêu chọc vui vẻ và mất tập trung.
Giảng dạy các chuẩn mực văn hóa
Theo một bài báo gần đây của BBC, Rauni Äärelä-Vihriälä, một người mẹ và là trợ lý giáo dục Sámi tại Đại học Khoa học Ứng dụng Sámi của Guovdageaidnu cho biết, “Chúng tôi tin rằng trẻ em phải có thời gian để suy nghĩ và bày tỏ ý kiến của mình, và chúng cũng cần phải học từ thất bại“. Có một câu nói của người Sámi phương Bắc “Gal dat oahppá go stuorrola,” có nghĩa là “Bé sẽ học khi lớn lên”.
Cách tiếp cận gián tiếp và không đối đầu
Người Sámi dạy con qua cách thức gián tiếp và không đối đầu.
Người lớn có thể đợi cho đến khi sự chú ý của trẻ chuyển hướng trước khi đưa ra một vấn đề khó khăn hoặc gây tranh cãi; hoặc sử dụng cách trêu chọc vui vẻ, được gọi là Nárrideapmi, để nhắc nhở trẻ em nên cư xử như thế nào. Nárrideapmi thường được thực hiện bởi những người cô và chú; đó là những người hiểu rõ đứa trẻ, hơn cha mẹ.
Rauni nói, “Đối với một thiếu niên, có thể là chuyện bạn gái hoặc bạn trai; trong khi đối với những đứa trẻ nhỏ hơn, có thể là việc ăn mặc chẳng hạn. Nếu tôi nhận thấy con mình chưa mặc đủ quần áo ấm mùa đông; tôi có thể hỏi có phải con đang đi đến bãi biển nhiệt đới hay không… Điều đó cũng khiến trẻ nhận ra mình cần phải làm gì. Nó khuyến khích trẻ tự suy nghĩ. Cách giáo dục này mang tính chất gián tiếp”.
Niềm tin truyền thống Sámi bị thách thức
Truyền thống truyền miệng và bằng chứng khảo cổ học cho thấy người Sámi tôn trọng thiên nhiên sâu sắc. Họ tin rằng bầu trời chứa đầy linh hồn; những tảng đá nhô ra hay cảnh quan bất thường chính là lối vào cho cõi linh hồn. Truyền thuyết về Akka (linh nữ) và Stallo (những người khổng lồ vụng về trong rừng) đã được lưu giữ trong văn hóa dân gian và âm nhạc Sámi.
Trò đùa là một loại hình nghệ thuật âm nhạc và không có nguồn gốc rõ ràng; vì nền văn hóa Sámi không có ngôn ngữ viết trong quá khứ. Theo những câu chuyện truyền miệng, người Sámi đã nhận Joiks từ các tiên nữ và yêu tinh của các cõi cực. Joiks chủ yếu bao gồm tụng kinh. Chúng có thể đặc trưng cho ngoại hình hoặc tính cách của ai đó. Chúng cũng có thể là tiếng động của động vật. Joiks có thể được thực hiện cho các mục đích giải trí hoặc tâm linh. Một noaidi (thầy cúng người Sámi) có thể sử dụng Joik và trống Sámi để giao tiếp với cõi siêu nhiên.
Văn hóa Sámi gần như bị thui chột vào những năm 1600
Noaidis bị thiêu cháy vì là phù thủy và đạo giáo Sámi bị lên án là ma thuật. Trò đùa bị coi là xấu xa và gây tranh cãi; vì nó có liên quan đến các hoạt động thần bí và noaidi.
Trong thế kỷ 19, người Sámi ngày càng được Cơ đốc giáo hóa. Với việc áp dụng chế độ đi học bắt buộc vào năm 1889; ngôn ngữ Sámi và lối sống truyền thống đã chịu sự căng thẳng văn hóa ngày càng tăng; đặc biệt là từ năm 1900 đến 1940 khi Na Uy chi hàng triệu USD để xóa bỏ chúng. Chính sách về trái đất bị thiêu hủy của quân đội Đức trong năm 1944-1945 đã dẫn đến việc phá hủy tất cả các ngôi nhà và nền văn hóa Sámi hiện có ở Phần Lan và miền bắc Na Uy.
Trí tuệ cổ xưa của người Sámi
Phần lớn lối sống và phong tục văn hóa Sámi đã được bảo tồn bằng sự khôn ngoan và kiên cường. Theo quan điểm của người Sámi, thành công trong cuộc sống không liên quan nhiều đến lợi nhuận tài chính; hay một công việc nổi bật; mà nó liên quan đến khả năng thích ứng và tồn tại trong những tình huống khó khăn. Ngoài khả năng sống sót trong tự nhiên, một người cũng phải có khả năng tương tác với nhiều cá thể khác nhau trong nhiều bối cảnh khác nhau.
“Một đứa trẻ Sámi lớn lên với suy nghĩ rằng mọi người đều khác nhau; và một người phải luôn sáng tạo. Tôi có thể nói rằng đó là sự khoan dung, ”Rauni nói.
Laura KallioinenIn, một giáo viên Sámi và là mẹ của ba đứa con lớn lên ở khu định cư phía bắc nhất Phần Lan, cho rằng thật kỳ lạ khi những người hàng xóm phía Nam của cô phân biệt giữa các hoạt động gia đình. Cô ấy nói, “… mọi người thực sự đầu tư vào ‘thời gian chất lượng’ mà họ dành cho gia đình. Tôi thực sự không hiểu; đối với chúng tôi, những hoạt động như vào rừng hái quả hay đi câu cá trên băng đều là những điều bình thường”.
Trở lại với truyền thống
Để bảo tồn nền văn minh và văn hóa truyền thống của họ, dân tộc thiểu số Sámi đã đứng vững một cách đáng ngưỡng mộ trong cuộc chiến liên tục; nhằm giữ cho truyền thống và ngôn ngữ cổ xưa của họ tồn tại trong các trường học Sámi, và bảo vệ đồng cỏ tuần lộc. Khu vực này vẫn còn sở hữu hàng trăm nghìn con tuần lộc. Mặc dù việc khai thác gỗ công nghiệp đã bị đẩy lùi khỏi các khu vực rừng quan trọng nhất; nhưng vẫn có những mối đe dọa; chẳng hạn như khai thác mỏ và xây dựng thương mại trên đất tuần lộc truyền thống.
Người Sámi tin rằng cách duy nhất để khôi phục sự cân bằng giữa con người và môi trường là quay trở lại với trí tuệ truyền thống.
Nguồn: Vision Times
Xem thêm:
