Trí tuệ Tăng Quốc Phiên: 9 chữ khiến người đời tỉnh ngộ

Trí tuệ Tăng Quốc Phiên đã đúc kết nên 9 chữ làm người. Thành công hay thất bại nằm trong đó cả: ‘Đừng lười biếng, không nhiều lời, chớ nóng vội’. 

Tăng Quốc Phiên (1811 – 1872), tự Bá Hàm, hiệu Điều Sinh, là người Tương Hương, tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc. Ông là một trọng thần triều Mãn Thanh. Ông vừa giỏi binh pháp, lại am tường Nho học, là người văn võ song toàn.

Dưới nền móng tư tưởng vững chắc mà Tăng Quốc Phiên gây dựng, gia tộc họ Tăng từ cuối đời nhà Thanh đã trở thành một dòng họ danh môn nổi bật và cũng sản sinh ra không ít nhân tài nức tiếng.

Cuộc đời Tăng Quốc Phiên đã đạt đến đỉnh cao trong 3 điều bất hủ của cổ nhân là “lập đức, lập công, lập ngôn”. Chính vì vậy trí huệ kiếp nhân sinh của ông luôn là điều khiến hậu thế coi trọng và trân quý. 

Trí tuệ Tăng Quốc Phiên: Đừng lười biếng

Tăng Quốc Phiên từng nói rằng: “Người tài trong thiên hạ chỉ vì một chữ “Ngạo” (kiêu ngạo) mà dẫn đến thất bại. Từ xưa đến nay, người bình thường đều vì lười biếng mà chẳng thể thành công”. 

Tăng Quốc Phiên cũng thường căn dặn con cháu “Trong khó khăn, cần cù chịu khó, đi từng bước từng bước, chầm chậm vượt qua, tự nhiên sẽ cải thiện bản thân“. Tất cả con cháu của ông hàng ngày đều phải quét dọn sân vườn, từ nhỏ đến lớn không được ăn không làm biếng.

Tăng Quốc Phiên nói rằng mọi việc làm cần có kế hoạch. Nghĩa là phải biết sắp xếp, có đầu có cuối, làm việc phải đến nơi đến chốn. Không bỏ qua tiểu tiết. Theo như cách nói của con người hiện đại, chính là cần làm việc một cách thiết thực.

Trong gia thư của Tăng Quốc Phiên có câu: “Đàn ông dù làm ở Bộ Lễ, vì phục sự quốc gia, không được xem xét sự tình một cách qua loa. Cần hoàn thành tuần tự từng việc một với tinh thần cẩn thận và chu đáo nhất. Đây chính là biết sắp xếp công việc theo kế hoạch nhất định”. 

Dậy sớm, luyện binh đao, viết nhật ký mỗi ngày

Khi còn trong quân đội, Tăng Quốc Phiên yêu cầu bản thân phải dậy sớm, bất kể thời tiết khắc nghiệt hay hoàn cảnh khó khăn như thế nào. Mỗi khi có tiếng gà gáy là ông lập tức thức giấc, huấn luyện binh sĩ và xử lý các công việc khác nhau. Tăng Quốc Phiên từng nói với tướng sĩ: “Luyện binh đao là việc phải làm ngày làm đêm thì mới luyện tới thành thục. Giống như gà ấp trứng hay lò luyện thép, không thể thực hiện một lúc nhát mà thành được”. 

Tăng Quốc Phiên hoàn thiện bản thân thông qua việc viết nhật ký mỗi ngày. Bởi vì, làm vậy ông sẽ nhìn ra được thiếu sót của bản thân trong đối nhân xử thế. Ông còn quy định, mỗi ngày bản thân cần xem ít nhất 10 trang sách sử và viết chữ không dưới nửa giờ. Ông nói: “Bản tính của một người, vì trời sinh ra nên rất khó thay đổi, duy chỉ có đọc sách Thánh hiền mới có thể cải biến”.

Trí tuệ Tăng Quốc Phiên: Không nhiều lời

Nói chuyện hay chưa chắc là điều tốt, ít lời một chút cũng phản ánh cảnh giới của một người. Khi nói chuyện cần để bản thân có đường lui. Đừng đặt mình vào thế tiến thoái lưỡng nan. Người hay nói lung tung thường là người nông cạn, không có tu dưỡng, không được lòng người.

Tăng Quốc Phiên tin rằng nói nhiều là một tính xấu, chắc chắn sẽ dẫn đến vận rủi. Khi còn trẻ, ông cũng từng là người không biết giữ miệng. Sau khi vấp ngã, ông mới nhận ra thiếu sót của mình. Do vậy, ông đã tự đặt cho bản thân “Giới cấm nhiều lời”. 

Khi còn trẻ, Tăng Quốc Phiên vừa vào viện Hàn lâm làm việc không lâu, tiền đồ rộng mở. Lúc cha ông mừng thọ, bạn thân của ông là Trịnh Tiểu San đến chúc mừng, ông đã khua môi múa mép khiến bạn phản cảm, bỏ về.  

Sau đó, Tăng Quốc Phiên vô cùng hối hận. Ông đã ghi lại 3 sai lầm lớn của mình trong nhật ký “Một là sự việc bình thường cứ cho là đúng; Hai là nói chuyện không biết giữ lời, bạ đâu nói đó; Ba là nói chuyện xúc phạm đến người khác còn cãi chày cãi cối, thậm chí đến mức không còn là con người”.

Giới cấm nhiều lời

Sách “Lễ Ký” có viết: “Miệng không nói lời ác độc, lúc tức giận cũng không nói lời hại chính mình”. Nhìn lại 3 sai lầm trên của mình, Tăng Quốc Phiên nói bản thân là người có học thức, thế mà đạo lý đơn giản này còn không đạt. Cửa ải khẩu ngữ vẫn chưa qua thì sao có thể thành được đại sự?

Tăng Quốc Phiên tu “giới cấm nhiều lời” trong suốt cuộc đời mình. Ông không chỉ xét lại và tự trách bản thân: “Mỗi ngày đều không giữ được lời, thật sự là quá nguy hiểm”. Nói nhiều lời hài hước nhưng không xuất phát từ nội tâm. Đây là lời cửa miệng, là khuyết điểm của tính cách.

Ông cũng thường tự hỏi bản thân: “Khi nào có thể bỏ tận gốc đây?” Ông không chỉ tự “giới nhiều lời”, mà phương diện này ông còn ghi lại trong gia huấn thành nội dung vô cùng quan trọng. Nhất là đối với con trai và em của mình, ông liên tục nhắc nhở về vấn đề này. 

“Muốn đứng thẳng thì đừng dựa vào cái gốc nói suông”. Tục ngữ có câu: “Họa từ miệng mà ra”. Người ngay thẳng kỵ nhất là tự mãn và nói không đúng sự thật hoặc ba hoa khoác lác. Bởi vì như thế sẽ khiến bản thân gặp phải tai họa. Hơn nữa còn làm mất tín nhiệm và sự tôn trọng của người khác. Người chỉ biết khua môi múa mép sẽ rất khó làm được việc lớn.  

Trí tuệ Tăng Quốc Phiên: Chớ nóng vội

Lão Tử nói rằng: “Làm bừa là không tốt”. Người làm việc phải tránh nông nổi, thất thường, làm loạn. 

Khi Tăng Quốc Phiên còn trẻ, ông cũng không tránh khỏi có lúc nóng nảy. Do đó, thầy dạy học của ông là Đường Giam đã gửi cho ông một chữ “Tĩnh”. Từ đó trở đi, mỗi ngày ông đều ngồi thiền trong một khoảng thời gian. Rất nhiều cách đối nhân xử thế cùng kinh nghiệm sống ở nơi quan trường của ông đã giúp ích cho rất nhiều người.

Khi gặp việc lớn, ông không vội vàng đưa ra quyết định. Sau khi suy nghĩ thấu đáo cặn kẽ mọi mặt, ông mới đưa ra sách lược cuối cùng. Thông thường, mỗi khi ngồi tĩnh tọa để suy xét mọi việc, ông thường đốt nén hương thơm. Vì vậy mà mỗi khi thấy tình huống này, người nhà liền biết ông đang phải tĩnh tâm suy nghĩ mà tránh quấy rầy. 

Trí tuệ của “Tĩnh” và “Bình hòa”

Tăng Quốc Phiên nói rằng, phàm khi gặp chuyện đại sự càng cần phải bình tĩnh mới có thể giải quyết, nếu nóng vội sẽ làm hỏng việc. Bình tĩnh yên ổn là biện pháp xử lý tốt nhất. Người mà cả ngày vội vàng thường khó làm nên việc lớn. Bởi vì họ thiếu trí tuệ của “Tĩnh” và “Bình hòa”. 

Trong Tam Quốc diễn nghĩa có ghi lại rằng, sau khi Lưu Bị qua đời, Ngụy, Ngô hợp lực cùng các dân tộc thiểu số tạo thành 5 đạo quân tiến đánh nước Thục. Lúc đó, Gia Cát Lượng tự giam mình trong phủ 3 ngày không tiếp khách, tĩnh tâm suy nghĩ sách lược. Kết quả là 5 đạo quân đã được ông hóa giải một cách nhẹ nhàng. Đây là câu chuyện Gia Cát Lượng “An cư bình năm lộ”. 

Tăng Quốc Phiên cùng Gia Cát Lượng đều là những nhà chính trị lỗi lạc “Nội thánh ngoại vương” hiếm có. Họ đều nhờ luyện được chữ “Tĩnh” mà đủ lực làm thành công nhiều đại sự. “Giới Tử Thư” của Gia Cát Lượng có ghi chép rằng: “Không có tĩnh khí không thể đi xa”.

Sở dĩ nhiều người không thành công là do lười biếng, nói nhiều, nóng vội. Hy vọng rằng trí tuệ Tăng Quốc Phiên đúc kết trong 9 chữ trên có tác dụng thức tỉnh thế nhân.

Theo Secret China/Dkn.news

Xem thêm:

• Tăng Quốc Phiên: “Nhân bại do lười biếng, sự bại do kiêu ngạo, gia bại do hoang phí”
• Tiền tài bất chính rồi cũng mất, hành thiện tích đức để phúc cho con cháu
• Gặp được cuốn kỳ thư giải khai mọi điều sau hơn 20 năm tìm hiểu tâm linh