Nguyện ƯớcNguyenUoc.com
Nội hàm của câu nói ‘Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân’
“Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” trên thực tế có nghĩa là biết coi trọng tình người, tự đặt mình vào hoàn cảnh người khác để nghĩ cho người khác.
Nội dung chính
Câu chuyện của một giáo sư chuyên nghiên cứu về gà
Có một vị giáo sư chuyên nghiên cứu về loài gà. Một ngày kia, ông phát hiện trong rừng có một con chim trĩ đẻ được khá nhiều trứng, liền lặng lẽ nhặt lấy mấy quả mang về. Vừa khéo lúc đó lại có một con gà mẹ cũng đẻ trứng, ông bèn lấy trứng của gà mẹ đi rồi bỏ trứng của chim trĩ rừng vào. Gà mẹ nhìn thấy trứng không giống nhau, do dự một hồi, nhưng vẫn chấp nhận ấp những quả trứng lạ này, vừa điềm đạm lại vừa cẩn thận, cứ như là đang ấp trứng của chính mình vậy.
Sau một thời gian, chim trĩ con nở ra, gà mẹ dẫn chúng vào trong rừng, dùng móng vuốt đào bới đất, tìm kiếm sâu bọ giữa đất và rễ cây, sau đó “cục…cục…” gọi mấy con chim trĩ non đến ăn. Chứng kiến cảnh ấy, vị giáo sư hết sức ngạc nhiên. Lũ gà con vốn đều được cho ăn thức ăn nhân tạo, vì sao gà mẹ có thể biết được rằng chim trĩ con không ăn thức ăn chăn nuôi mà chỉ thích ăn giun dế?
Giáo sư lại lấy một số trứng vịt cho gà mẹ ấp. Lại như lần trước, gà mẹ vẫn không quản nhọc sức ấp số trứng ấy nở ra vịt con. Sau đó, gà mẹ lại dẫn theo đàn vịt con đến bên hồ nước để chúng tập bơi lội.
Nhận ra đạo lí: Con vật cũng có tình cảm, trí tuệ
Hai sự việc bất ngờ ấy giúp vị giáo sư chợt nhận ra một đạo lý. Loài gà vốn bị cho là “não nhỏ”, ngốc nghếch, không có tình cảm nhưng thực ra chúng vừa có tình thương, lại có trí tuệ. Gà mẹ không chỉ bao dung, ấp số trứng lạ không phải mình đẻ ra, mà nó còn hiểu được đặc tính của những con trĩ con, vịt con ấy rồi dẫn dắt chúng thực hành kĩ năng sinh tồn mà Thượng Đế đã ban cho.
Trong văn hoá truyền thống, loài gà không hề tầm thường. Người xưa coi gà là biểu tượng của người quân tử, là “ngũ đức chi cầm” (loài chim có 5 đức): Văn, Võ, Dũng, Nhân, Tín. Trong “Tây Du Ký“, tác giả Ngô Thừa Ân cũng xây dựng hình tượng “Mão Nhật Tinh Quân” dưới hình dạng của một chú gà trống từng trợ giúp Tôn Ngộ Không trừ yêu quái rết. Nói chung, hình tượng con gà thường đi kèm với điềm lành, may mắn.
Lại nói về chuyện gà mẹ ở trên, con người trong hoàn cảnh ấy sẽ ứng xử khác biệt hoàn toàn. Rất có thể chúng ta sẽ bắt lũ vịt con học tiếng gà kêu, bắt chim trĩ rừng ăn thức ăn nhân tạo. Nghĩa là ta luôn muốn cưỡng ép người khác theo quan điểm, suy nghĩ của mình mà chẳng hề quan tâm tới cá tính, thói quen và sở thích của người khác. Những xung đột, hiểu lầm cũng bắt nguồn từ đây.
Câu nói “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” xuất phát từ nguyện vọng của Khổng Tử
Khổng Tử là danh hiệu tôn kính hậu thế dành cho Khổng Khâu. Ông sống trong thời kỳ trật tự xã hội đã suy đồi, chư hầu lấn quyền thiên tử, đại thần chiếm đoạt ngôi chư hầu dẫn đến cảnh chém giết nhau hỗn loạn, không còn đạo lý, kỷ cương. Ông mong muốn tái lập lại trật tự xã hội, làm cho mọi người trở nên tốt đẹp hơn, đối xử với nhau hòa hảo, thân ái.
Một lần Khổng Tử tâm sự với học trò “Nguyện vọng của ta là muốn cho người già được nuôi dưỡng đầy đủ, bạn bè tin cậy lẫn nhau, trẻ nhỏ được quan tâm chăm sóc”. Chính vì thế ông luôn muốn dùng tài năng của mình giúp nước, giúp đời.. Ông được suy tôn như một trong những nhà khai sáng Nho giáo, đồng thời là giảng sư và triết gia lỗi lạc bậc nhất cõi Á Đông.
Để sống có Nhân thì tuân theo nguyên tắc vàng của Khổng Tử: ông đã tranh luận rằng người ta phải luôn đối xử với người khác đúng như những gì họ muốn người khác đối xử với họ. Đức hạnh theo Khổng tử là dựa trên việc sống hài hòa với mọi người.
Hệ thống đạo đức của Khổng Tử dựa trên lòng vị tha và hiểu những người khác, điều này được thể hiện rõ qua câu nói của ông: “Kỷ sở bất dục,vật thi ư nhân” nghĩa là cái gì mà ta không muốn thì đừng làm cho người khác.
“Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” thể hiện cách sống nhân văn
Câu nói có thể coi là một quan điểm về “Nhân” tức là về lòng yêu thương của con người. Đây là một quan điểm hoàn toàn đúng đắn và tiến bộ, thể hiện cách sống nhân văn. Mỗi chúng ta sống cùng nhau, đều mong muốn những điều tốt đẹp nhất đến với mình chứ không ai mong muốn rủi ro. Vậy nên những gì mà mình không muốn cũng đừng đem đến cho người khác.
Thực tế, trong cuộc sống khó tránh khỏi những suy nghĩ ích kỷ của bản thân, vì lợi ích của mình. Ví dụ như xếp hàng nơi công cộng, tình trạng chen lấn xô đẩy cũng là muốn mình được đáp ứng nhu cầu trước. Tuy nhiên, để xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp thì điều gì mà mình không muốn cũng đừng đem đến cho người khác.
Người có lòng nhân ái, giàu tình thương mới biết ứng xử theo phương châm “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”. Câu nói của Khổng Tử nhắc mỗi chúng ta phải tự đặt mình vào người khác, suy nghĩ cho người khác nhiều hơn, mọi hành động và việc làm đều lấy tình người làm chuẩn mực, thì cuộc đời mới vui, cuộc sống mới có nhiều ý nghĩa.
Có thể bạn quan tâm:
