Tâm trí bình tĩnh có thể làm chậm lão hóa và giúp ngăn ngừa ung thư

Bạn có tin nếu ai đó nói rằng việc làm chậm quá trình lão hóa và giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư cũng như các bệnh khác có thể đơn giản chỉ là làm tâm trí của bạn chậm lại? 

• Thiền và chánh niệm có thể hiệu quả như thuốc điều trị một số bệnh
• Thiền: Một cách đơn giản, nhanh chóng để chữa lành những cảm xúc tiêu cực
• Nghiên cứu: nhiều lợi ích của thiền trong lớp học

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiền và chánh niệm có thể giúp cải thiện tuổi thọ và giảm nguy cơ ung thư cũng như các bệnh mạn tính khác bằng cách tăng chiều dài của telomere. Mặc dù những nghiên cứu này đa dạng, nhưng có một số điểm chung về phát hiện.

Độ dài telomere có thể chỉ ra tuổi sinh học và nguy cơ mắc bệnh

Telomere là mũ bảo vệ ở đầu các nhiễm sắc thể. Chúng là các phức hợp DNA và protein cần thiết cho quá trình sao chép DNA và sự ổn định của nhiễm sắc thể. 

Telomere bảo vệ nhiễm sắc thể khỏi bị thoái hóa, dính vào nhau (có thể phá hủy hoặc trộn lẫn thông tin di truyền) và lão hóa tế bào. Chúng giống như đầu nhựa của dây giày và giữ cho nhiễm sắc thể không bị sờn. 

Cuối cùng, tuổi theo thời gian (tuổi sinh học) là một yếu tố dự báo thực sự về bệnh tật và tỷ lệ tử vong. Tuy nhiên, có sự khác biệt lớn giữa mọi người về thời điểm khởi phát bệnh tật và tử vong. Các nhà nghiên cứu đã và đang tìm các dấu hiệu tiềm năng của tuổi sinh học cùng với các yếu tố có thể ảnh hưởng đến chúng, một trong số đó là độ dài telomere.  

Chiều dài telomere rút ngắn theo tuổi tác và có thể là dấu hiệu sớm của một số bệnh mạn tính bao gồm tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường type 2, ung thư, bệnh tim mạch (không phụ thuộc vào tuổi tác), suy giảm nhận thức và chứng mất trí nhớ.

Khi telomere ngắn hơn, điều đó có thể cho thấy tuổi sinh học của bạn già hơn và nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Tâm trí căng thẳng mạn tính và trầm cảm có thể đẩy nhanh quá trình rút ngắn telomere

Một loạt các yếu tố bao gồm giấc ngủ kém, hút thuốc lá, uống quá nhiều rượu và lối sống ít vận động có thể đẩy nhanh quá trình rút ngắn telomere. 

Tuy nhiên, tâm trí cũng có thể đóng một vai trò. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với căng thẳng mạn tính và trầm cảm dường như cũng góp phần vào tốc độ rút ngắn telomere.

Một nghiên cứu cho thấy những phụ nữ có mức độ căng thẳng cao nhất có telomere trung bình ngắn hơn, tương đương với “già thêm ít nhất một thập kỷ so với  những phụ nữ ít căng thẳng”. Thông tin này có thể cung cấp manh mối về vai trò của căng thẳng trong thời kỳ đầu của một số bệnh liên quan đến lão hóa. 

Một nghiên cứu khác kiểm tra xem liệu những phụ nữ trẻ, khỏe mạnh bị căng thẳng mạn tính có telomere ngắn hơn những người có mức độ căng thẳng thấp trong cuộc sống hay không. Ngay cả nhận thức về căng thẳng trong cuộc sống cũng có thể liên quan đến độ dài telomere ngắn hơn. Các nhà khoa học cũng tìm thấy mối quan hệ tương tự giữa những người thân của bệnh nhân sa sút trí tuệ. 

Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra các telomere bị rút ngắn ở những người bị trầm cảm nặng và ở những người có tình trạng kinh tế xã hội thấp hơn.

Elissa Epel, Tiến sĩ, giáo sư và phó chủ tịch tại Khoa Khoa học Tâm thần & Hành vi tại Đại học California, giải thích: “Căng thẳng mạn tính dường như làm hao mòn telomere và tạo ra tình trạng viêm, khiến chúng ta có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến lão hóa”. Cô cũng là đồng tác giả của một số nghiên cứu liên quan đến thiền định, căng thẳng và telomere.

Thiền có thể kéo dài telomere

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thói quen lối sống lành mạnh có thể giúp thúc đẩy telomerase (một loại enzyme tế bào bảo vệ chiều dài telomere), chức năng tế bào khỏe mạnh, duy trì telomere và kéo dài telomere. 

Đặc biệt, thói quen lối sống như ăn theo chế độ Địa Trung Hải và tập thể dục có thể làm giảm căng thẳng sinh lý – hormone gây căng thẳng, chứng viêm và stress oxy hóa, “[chúng] rất quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh tật và làm chậm quá trình lão hóa sinh học”, GS Epel cho biết.

Các nghiên cứu cũng gợi ý rằng, thiền có thể là một yếu tố bổ sung cho lối sống lành mạnh có thể ảnh hưởng tích cực đến chiều dài telomere. Vào thời điểm này, các nhà khoa học không hoàn toàn chắc chắn rằng thiền có liên quan như thế nào đến việc kéo dài telomere.

Nghiên cứu “Thiền, Độ dài của telomere và Vai trò của Tránh né Trải nghiệm và Lòng trắc ẩn” đã so sánh độ dài telomere của một nhóm người thiền với nhóm đối chứng là những người chưa từng thiền trước đó. Nhóm này bao gồm bạn bè và người thân của những người thiền. 

Nhóm không thiền có chung thói quen lối sống tương tự với những người thiền và có thể so sánh được về giới tính, tuổi tác và nhóm dân tộc. Tất cả những người tham gia nghiên cứu đều ở độ tuổi từ 18 đến 65.

DNA bộ gen từ cả hai nhóm đã được thu thập để đo telomere. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng nhóm người thiền có chiều dài telomere dài hơn và tỷ lệ telomere ngắn thấp hơn so với nhóm không thiền. 

Cụ thể: Nhóm thiền có chiều dài telomere trung bình là 10,82 kb (kilobyte), nhóm đối chứng có chiều dài telomere là 9,94 kb. Ngoài ra, tỷ lệ telomere ngắn ở nhóm thiền thấp hơn đáng kể so với nhóm không thiền.

18 nghiên cứu khác gần đây đã xem xét sinh học telomere liên quan đến thiền định. Một nghiên cứu cắt ngang thứ hai cũng tìm thấy telomere dài hơn ở những người thiền có kinh nghiệm so với những người không thiền. 

Phần còn lại của nghiên cứu tập trung vào việc liệu thiền có ảnh hưởng đến hoạt động của telomerase hay độ dài của telomere hay không. 9 trong số 11 nghiên cứu về hoạt động của telomerase cho thấy thiền định làm tăng hoạt động của telomerase. Tuy nhiên, chỉ có 2 trong số 9 nghiên cứu đo chiều dài telomere liên quan đến “các biện pháp can thiệp với cường độ hoặc thời gian tương đối cao” cho thấy chiều dài telomere tăng lên ở những người tham gia. Không có nghiên cứu nào cho thấy bất kỳ sự gia tăng thực sự về chiều dài telomere.

Epel cho biết: “Nhiều nghiên cứu về thiền định và các phương pháp thực hành tâm trí-cơ thể khác cho thấy chúng có thể làm giảm tình trạng viêm hoặc biểu hiện gen liên quan đến chứng viêm”. “Một số nghiên cứu cho thấy chúng tác động đến sự biểu hiện gen của các gen điều chỉnh ty thể, telomere hoặc telomerase. Bằng cách này, chúng có thể làm chậm quá trình lão hóa tế bào của chúng ta nếu được thực hiện theo thời gian”.

Thiền để giữ tâm trí bình tĩnh và làm chậm quá trình lão hóa

Vậy những nghiên cứu này có ý nghĩa gì đối với người bình thường? Bước đầu tiên chúng ta có thể thực hiện để có một cuộc sống khỏe mạnh hơn và tăng tuổi thọ là gì? Chúng ta nên thực hành loại thiền nào và nên thực hiện trong bao lâu?

Epel cho biết: “Luôn chú ý là bước đầu tiên để tiến tới nhiều cách bổ sung mà chúng ta có thể giảm bớt căng thẳng”. “Nó giúp con người chú ý đến cảm xúc của mình và điều chỉnh chúng tốt hơn (đặt tên để chế ngự nó). Khi nhận thấy sự căng thẳng trong cơ thể mình, ở trong môi trường dễ chịu, chúng ta có thể mở rộng các giác quan và để cơ thể thư giãn. Tâm trí của chúng ta cũng làm theo”.

Epel nói thêm: “Việc thực hành tâm trí và cơ thể giúp giảm viêm. Bà chia sẻ rằng việc thực hành thiền đúng cách phụ thuộc vào những gì một người đang tìm kiếm và những gì họ thích. 

“Mọi người đều có quan điểm, nhưng điểm chung mới là điều tốt cho sức khỏe. Họ thở chậm lại, giúp khôi phục sự chú ý và làm tăng hoạt động của hệ thần kinh phó giao cảm”.

Theo Epel, hầu hết các nghiên cứu đều đề xuất thiền hàng ngày ít nhất 20 phút, nhưng nói rằng thiền hàng ngày ở mức độ nào cũng có lợi.  

“Trên thực tế, lời khuyên hiện nay là hãy làm bất cứ điều gì bạn muốn – dù chỉ làm 5 phút mỗi ngày. Điều đó thật có ý nghĩa!” Epel nói: “Thời gian và độ dài tốt nhất đối với bạn là bất cứ điều gì bạn sẽ làm một cách thường xuyên. Bạn có thể thay đổi trạng thái căng thẳng của cơ thể chỉ trong vài phút. Và vâng, lâu hơn thì tốt hơn”. 

Theo Heather Lightner – The Epoch Times

Bạn chưa biết thiền đúng cách, hãy tham gia lớp hướng dẫn online miễn phí hàng tuần tại đây.