Nguyện ƯớcNguyenUoc.com
Cái bẫy ngọt ngào “theo sở thích người tiêu dùng”
Kinh doanh phải thuận theo sở thích của người tiêu dùng là điều dễ hiểu, nhưng nếu không chú ý đến vấn đề đạo đức thì sẽ rất nguy hiểm.
Có người dùng mạng xã hội TikTok thấy toàn hiện lên các video có nội dung nhạy cảm, nhảy nhót, trêu đùa vô bổ… những video này một phần là do TikTok tự đề xuất, một phần là dựa vào “sở thích của người tiêu dùng” mà hiện ra, nghĩa là TikTok sẽ thuận theo nội dung mà người dùng quan tâm để gợi ý các video. Vậy chúng ta thử mạn đàm một chút về cái “sở thích người tiêu dùng” này.
Từ xưa trong sách “Lễ Ký” đã viết rằng: “Ăn uống và tình cảm nam nữ là những dục vọng lớn của con người”. Cho nên Nho gia mới chủ trương dùng Lễ để ức chế dục vọng. Vậy đối với con người hiện đại ngày nay thì họ thường quan tâm đến điều gì?
Có một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học từ trường Đại học Ohio ở Mỹ, họ đã theo dõi suy nghĩ của một nhóm thanh niên từ 18 đến 25 tuổi về tình dục, thức ăn và giấc ngủ. Kết quả cho thấy, nam giới nghĩ về tình dục 19 lần mỗi ngày, về thức ăn và giấc ngủ lần lượt là 18 và 11 lần mỗi ngày. Còn nữ giới nghĩ về tình dục 10 lần mỗi ngày, đối với thức ăn và giấc ngủ lần lượt là 15 và 8,5 lần mỗi ngày.
Tuy chỉ là một nghiên cứu nhỏ, nhưng nó lại khá đúng với những gì trong sách cổ đã nói, thức ăn và tình cảm nam nữ vẫn luôn là những dục vọng rất lớn của con người. Tôi chợt nghĩ, nếu ngay lúc chúng ta đang nghĩ về tình cảm nam nữ mà lại có một video hay hình ảnh sắc tình nào đó hiện lên ở trên mạng xã hội, thì rất dễ mà chúng ta sẽ click vào để xem, vì nó đang thuận theo cái tâm của chúng ta. Và một khi đã xem rồi thì những hình ảnh liên quan sẽ liên tục được đề xuất, khiến dục vọng của chúng ta ngày càng dâng cao và có thể đánh mất cả lý trí của bản thân.
Những nhà sản xuất đã đặt ra một cái bẫy rất ngọt ngào: “Theo sở thích của người tiêu dùng”. Họ đã đẩy toàn bộ trách nhiệm cho người tiêu dùng, họ lấy cớ rằng chúng ta thích cái gì, truy cầu cái gì thì họ cung cấp cái đó, đó là do chúng ta tự lựa chọn.
Nhưng như ở trên đã nói, con người bình thường trong xã hội thật khó có được những suy nghĩ thanh cao, vẫn là quẩn quanh cơm áo gạo tiền, rồi ăn uống và tình dục. Nếu chỉ thuận theo sở thích của người tiêu dùng mà cung cấp các dịch vụ và sản phẩm thì rõ ràng nó chỉ là những thứ tầm thường và không thể giúp người ta nâng cao đạo đức được; thậm chí là đạo đức sẽ ngày càng tụt dốc, bởi vì con người sống trong xã hội cũng như chiếc thuyền trôi giữa dòng, nếu không tiến lên thì nhất định sẽ bị dòng nước cuốn trôi.
Ông Trần Hướng Dương – phó cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn cho hay, trong năm 2022, nước ta đã có 22 cuộc thi hoa hậu được cấp phép chính thức. Các cuộc thi sắc đẹp ngày càng nhiều chẳng phải cũng là do truy cầu sắc tình của con người ngày càng nhiều hay sao?
Tôi còn xem được một video nói về lịch sử của đồ bơi trong vòng 100 năm. Trong khi vào năm 1890 đồ bơi vẫn còn rất kín đáo, không khác gì những bộ quần áo mặc ở nhà; thì càng về sau này đồ bơi lại càng thiếu vải hơn, đến cuối cùng thì không khác gì mặc đồ nội y đi ra đường. Nhưng vì thuận theo dòng chảy của xã hội mà người ta cũng cho đó là bình thường, trong khi thực sự thì nó không bình thường một chút nào.
Tôi trộm nghĩ, các chị em khi mặc quần áo mà chẳng may bị hở chút đồ nội y ra thì xấu hổ đỏ mặt, vội vàng che lại, vậy mà chị em lại có thể mặc bikini đi thoải mái trước mặt người khác, đây chẳng phải là mọi người đang tự lừa dối chính mình hay sao?
Cái nguy hiểm của xã hội ngày nay là người ta làm gì thì chỉ cần biết không vi phạm pháp luật là được, chứ không quan tâm đến vấn đề đạo đức. Điều này thì thật là khác xa với các bậc thánh hiền xưa, họ dù viết sách, vẽ tranh, sáng tác âm nhạc, hay làm bất cứ việc gì thì cũng đều quan tâm đến vấn đề đạo đức trước tiên, coi xem nó có tác dụng giáo hóa con người hay không, chứ không phải là thuận theo dục vọng thấp kém của con người.
Một trong những công cụ mạnh mẽ nhất của Marketing đó là nghiên cứu thị trường – tìm hiểu nhu cầu của người tiêu dùng, nhưng nó cũng là vũ khí hủy diệt nhân loại nhanh nhất, bởi vì cứ thuận theo thói đời trượt dốc, thuận theo sở thích của người tiêu dùng, thì kết cục chính là nhân loại đang tự hủy diệt chính mình.
Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương từng nói rằng, dục vọng của con người là rất nhiều, không chỉ giữa nam và nữ, hoàn cảnh nhà ở, cái ăn cái mặc, chỉ cần là tư tâm có lợi cho bản thân thì đều là dục vọng và chỉ có lễ chế mới khống chế được dục vọng. Hệ thống lễ nghi ban đầu được hình thành cũng là vì để ngăn chặn dục vọng của con người.
Lão Tử cũng nói: “Tội ác lớn nhất là phóng túng dục vọng, tai họa lớn nhất là không biết đủ, khuyết điểm lớn nhất là lòng tham không đáy, cho nên, biết thế nào là đủ thì sẽ vĩnh viễn không thiếu gì”.
Xã hội vật chất ngày nay có lẽ đã đi tới giới hạn cuối cùng của nó, sự hưởng thụ quá mức của con người khiến nguồn tài nguyên cạn kiệt, môi trường ô nhiễm, nhưng nguy hiểm hơn cả là đạo đức trượt dốc, con người vì lợi mà không điều gì không dám làm. Chắc không chỉ riêng tôi, mà nhiều người cũng cảm nhận được là xã hội nhân loại đang đứng trên bờ vực sụp đổ.
Nhưng như người ta vẫn nói: “Nước đến tận cùng là thác đổ, người đến đường cùng người hồi sinh”, nhân loại đi một bước thật dài trong lịch sử và đã đến lúc nên trở về, tìm lại những giá trị văn hóa truyền thống quý báu, đó chính là những “vòng kim cô” để khóa chặt dục vọng của con người lại, giúp con người có thể trải nghiệm một đời sống tinh thần thanh cao, cảm nhận được niềm hạnh phúc từ bên trong, đây là những thứ mà văn hóa thấp kém không thể mang lại cho con người.
